میوه های شب یلدا را می توان طیف گسترده ای از میوه ها در نظر گرفت اما در این میان برخی میوه ها هستند که عدم حضور آن ها در سفره شب چله باعث می شود این شب خجسته ناقص و کم لطف به نظر برسد.
میوه های شب یلدا
1. هندوانه
هندوانه نماد گرمای تابستان و حرارت است. باور بر این است، اگر مقداری هندوانه در شب یلدا بخورید در سراسر زمستان طولانی، سرما و بیماری بر شما غلبه نخواهد کرد.
هندوانه در واقع مهم ترین میوه شب نشین یلدایی است که به همراه انار در سفره شب چله جایگاه بسیار خاصی دارد، اگر بگوییم شب یلدا را بسیاری از افراد به هندوانه و انارش می شناسند اغراق نکرده ایم!
حتما دقت کرده اید هندوانه یک میوه تابستانی است و پیدا کردن آن در فصل زمستان کمی سخت به نظر می رسد، پس چرا پیشینیان ما هندوانه را در کنار میوه های فصل سرد گنجانده اند؟
ایرانیان قدیم بر این باور بودند که خوردن هندوانه در شب یلدا باعث می شود تا پایان سال رنگ بیماری نبینند و بدن شان از سوز سرما حفظ شود. آن ها رنگ سرخ هندوانه را یادآور گرما و حرارت خورشید می دانستند.
امروزه نیز ثابت شده این میوه خوش رنگ و خوشمزه سرشار از ویتامین های مختلف از جمله ویتامین C، آب فراوان، فیبر و بسیاری مواد مغذی دیگر است و خوردن آن به درمان سنگ کلیه، سلامت قلب و کبد، تقویت سیستم ایمنی بدن و پیشگیری از سرما خوردگی، درمان زخم معده، دیابت، سلامت چشم و صدها مشکل سلامتی دیگر کمک می کند.
علاوه بر این هندوانه از خوراکی های زینت بخش سفره شب یلدا نیز به شمار می رود، خانم های خوش سلیقه ایرانی می توانند این میوه خوشمزه را به شکل های زیبا و جالب برش زده و به عنوان نشانه ای از ذوق و هنر خود در سفره قرار دهند.
2. انار
انار در سفره شب یلدا نماد شادی و زایش است. انار میوه‌ای است که از قدیم از آن به عنوان میوه‌ای خون ساز یاد می‌شد.
دانه های یاقوتی شکل و سرخ رنگ انار یکی دیگر از خوراکی های خوشمزه و پای ثابت سفره شب یلدا می باشد. انار در میان ایرانیان به عنوان نمادی از شادی و زایش شناخته شده و رنگ قرمز آن را نشانه خورشید می دانند.
این میوه پاییزی جزو مفیدترین خوردنی ها محسوب می شود و به عنوان میوه بهشتی شهرت پیدا کرده است، از جمله خواص انار می توان به تقویت سیستم ایمنی، بهبود هضم، کاهش قند و فشار خون، سلامت قلب، کاهش کلسترول، درمان کم خونی و رفع بسیاری از بیماری های دیگر اشاره کرد.
انار نیز مانند هندوانه ظاهر فوق العاده زیبایی دارد و به تزیین جذاب تر سفره یلدا کمک زیادی می کند.
3. کدو حلوایی
کدو حلوایی یکی دیگر از خوراکی های خوشمزه شب یلدا با طعم شیرین و منحصر به فرد، رنگ و روی نارنجی و ظاهر دوست داشتنی است که حضورش لطف خاصی به سفره شما می بخشد.
اگرچه این خوراکی مانند انار و هندوانه در شب نشینی های یلدایی جا باز نکرده اما بسیاری از خانواده ها با توجه به ذائقه خود از آن به شکل های مختلف مانند کدو پخته و ساده، کیک کدو حلوایی یا آش و خورش کدو بهره می برند.
این نارنجی خوش رنگ و لعاب به دلیل خواص بی نظیرش نیز شناخته شده و از جمله فواید آن می توان به بهبود هضم، رفع یبوست، سلامت کبد، تقویت بینایی، پیشگیری از سرماخوردگی، سلامت قلب و درمان روماتیسم مفصلی اشاره کرد.
از آن جا که کدو حلوایی از نمادهای مخصوص هالووین در فرهنگ نیز می باشد برخی خانواده ها هنگام تزیین آن از ایده های جشن هالووین استفاده می کنند اما پیشنهاد ما این است برای استفاده از این خوراکی سر سفره یلدا به دنبال طرح های سنتی و ایرانی اصیل باشید.
4. لبو
لبو یا چغندر قرمز یکی دیگر از خوراکی های شیرین مزه و سرخ رنگ یلدایی است که طی سال های اخیر به سفره شب چله اضافه شده و معمولا به صورت پخته و داغ میل می شود.
از جمله خواص لبو می توان به کاهش فشار خون، سلامت قلب، رفع یبوست، پیشگیری و درمان سرماخوردگی، درمان کم خونی، سلامت دستگاه گوارش و پیشگیری از پوکی استخوان اشاره کرد.
5. آجیل
یکی از خوراکی های شب یلدا که با شب‌نشینی طولانی شب چله هماهنگی دارد آجیل و تنقلات است. آجیل دارای انواع ویتامین‌های گروه E و B، روی، کلسیم، فسفر و پتاسیم، منیزیم، ویتامین A و پروتئین است که وجود این مواد در بدن موجب افزایش تراکم استخوان و جلوگیری از ریزش مو و چین‌وچروک پوست، درمان افسردگی، افزایش قدرت بینایی و رفع خستگی و گرفتگی عضلات می‌شود. آجیل‌ها با داشتن اسیدهای چرب امگا ۳ و چربی غیراشباع ضامن سلامتی قلب بوده و با داشتن مقادیر زیادی فیبر باعث کاهش میزان کلسترول خون می‌شود. آجیل شب یلدا شامل پسته، بادام، گردو، فندق است. آجیل سنتی نیز شامل تخمه آفتاب‌گردان، گندم بوداده، نخود برشته، شاهدانه، برنجک، تخمه هندوانه و کدو، بادام، پسته، فندق، گردو، کشمش و مویز، انجیر و توت خشک و… می‌شود.
6. سایر میوه ها
در سفره شب یلدا علاوه بر موارد ذکر شده ممکن است میوه های فصل پاییز و زمستان مانند خرمالو، پرتقال، نارنگی، سیب، کیوی و ازگیل نیز خودنمایی کنند که همگی برای سلامت بدن و تقویت سیستم ایمنی در فصل سرما بسیار مفید بوده و حضور و رنگ های فرح بخش آن ها حس خوب شب یلدا را دو چندان می کند.
توصیه‌ها و نکات تغذیه‌ای در شب چله
- در این شب یا شام نخورید و یا شامی سبک که چندان چرب نباشد برای خود یا مهمانانتان در نظر بگیرید.
- سعی کنید به‌جای آجیل شور از آجیل‌های شیرین که حاوی مویز، توت و انجیر خشک نیز باشند،استفاده کنید.
- هندوانه را خیلی کم، در ابتدای میهمانی و پیش از غذا مصرف کنید.
- هندوانه را خیلی کم، در ابتدای میهمانی و پیش از غذا مصرف کنید.
- سالمندان و افراد سردمزاج یا مبتلایان به بیماری‌های دارای طبیعت سرد مانند مشکلات گوارشی چون ریفلاکس، نفخ یا بدهضمی، کم‌کاری تیروئید، کبد چرب، افسردگی‌ها و… کمتر خوراکی سرد مصرف کنند.
- بهتر است لبو را باکمی از آب آن میل نمایید تا خاصیت ملین بودن آب لبو از ایجاد یبوست جلوگیری کند.
- مصرف پرتقال پس از شام، می‌تواند موجب نفخ شود.
- پس از شام میوه نخورید و یا نیم تا یک ساعت پس از شام، از سیب یا انار شیرین استفاده کنید.
- افراد دیابتی هم می‌توانند به‌اندازه معمول و با محدود کردن مصرف میوه‌ها و غذاهای دیگر، انار شیرین بخورند.
- استفاده از نوشیدنی‌هایی چون چای با هل یا دارچین یا زعفران، دم‌نوش نعنا باکمی نبات، معجون شیر بادام با عسل و.و. از نوشیدنی‌های مناسب شب یلدا به حساب می‌آیند.
این روزها که انسان‌ها هرچه بیشتر به سمت غار تنهایی خود و سرگرم شدن در دنیای مجازی پیش می‌روند به پا داشتن و حفظ آیینی چون شب یلدا فرصتی است برای باهم بودن و بازآموزی سنت‌ها و آموخته‌های فرهنگی چون صله‌رحم و احترام و دیدار بزرگ‌ترها. چه خوب است که این فرصت‌ها را قدر بدانیم و چندان هم درگیر چندوچون خوراکی های شب یلدا و تجملات مهمانی نشویم.
